Çeşme Dalyanköy'lü

Nezir Kaya,

Sakız’da yaşayan Tinika’ya görür görmez aşık oldu

 

Tenekelerden yaptığı tekneyle defalarca kaçak adaya gitti

Yunanistan'da ve Türkiye'de casus sanılarak hapis yattı

Sevgilisini görebilmek için Çeşme'ye dev kule inşa etti

Bisikletiyle geçirdiği kaza sonrası yaşama gözlerini yumdu


Çeşme Dalyanlı Nezir Kaya'nın hayatı "sırlarla" dolu. Sakız Adası'nda yaşayan aşkı Tinika'yı görmek için kendi yaptığı teknesine bağladığı dev uçurtmayı yelken gibi kullanarak defalarca gitti geldi. Köyün ortasına ise 30 metre yüksekliğinde bir kule inşaa etti. Kuleye çıkarak sevgilisinin yaşadığı Sakız Adası'nı seyreden Nezir Kaya, aşkı için gittiği Sakız Adası'nda "Türk Casusu" sanılarak işkenceye uğradı. Dönüşte yanlışlıkla çıktığı Karaburun Yarımadası'nda ise "Yunan Casusu" sanıldı. Bir gece geçirdiği bisiklet kazası sonucu yaşamını yitirdi. 

Dalyanlı Nezir'in yaşamı, filmlere konu olacak türden. Aslında da oldu. Ama hikayenin tamamını kapsamıyordu. Türk-Yunan-Bulgar ortak yapımı Mehmet Ali Alabora ile Katerina Moutsatsos'un başrolünü oynadığı "Kayıkçı" filmi ile Dalyanlı Nezir Kaya'nın hayatından esinlenildi ve bir bölümü beyaz perdeye aktarıldı. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nezir Kaya'nın da hikayesi pek çok Egeli gibi "göçle" başlıyor. Selanik'ten Çeşme'ye uzanan zorlu yolculuğun ardından Kaya ailesi, o zamanlar Köste olarak bilinen Dalyan köyüne yerleşti. Güçlü kuvvetli yapısıyla dikkat çeken Nezir Kaya, çocukken geçirdiği rahatsızlıktan dolayı sağır ve dilsiz bir yaşama mecbur kaldı. Kendi yaptığı küçük kayıklarla balık avlarak geçimini sağlayan Nezir Kaya, yaptığı ilginç şeylerle dikkat çekmeye başladı. Hazerfan Çelebi gibi kendine büyük bir uçurtma yapan Kaya'nın Dalyan'ın üzerinde uçtuğu, evinin altına 10 metre uzunluğunda tekne yaptığı kulaktan kulağa yayıldı. 
Meraklı bakışlara aldırış etmeyen Nezir Kaya, bir gün köye ziyarete gelen Rum güzeli Tinika'ya (bazılarına göre bu isim Maria) sırılsıklam aşık oldu. Tinika'nın geldiği Sakız Adası'na bakıp bakıp duran Nezir Kaya, 25 tenekeyi bir araya getirerek yaptığı tekneyle adaya gitti. Sakız'a çıkıp sevgilisini bulmak isteyen Nezir Kaya, pasaportsuz olarak yakalandı ve Türk Casusu sanıldı. Konuşup kendisini ifade edemeyen Kaya iddiaya göre işkencelere uğradı, dövüldü. Annesinin kaymakamlığa "kayıp" başvurusu yaparken, adada "casus" yakalandığı haberi kısa sürede halk arasında yayıldı. Dalyan'a gidip gelen bazı Yunanlıların tanımasıyla gerçek ortaya çıkınca "bir daha gelmemesi" uyarısıyla serbest bırakıldı. 
Ancak Tinika'yı hiçbir zaman unutmadı. Onu yeniden görmek için bu kez yaptığı tekneye, 3-3.5 metre genişliğinde dev uçurtmasını bağlayarak yelken gibi kullanmaya başladı. Poyraz estiği günlerde uçurtmasını gökyüzüne bırakıp yelken gibi kayığı çekmesiyle adaya adeta uçarak gidip gelmeye başlayan Nezir Kaya yine köylülerin merak konusu olmaya başladı. Yüzlerce kez, Sakız'a gittiği anlatılan Nezir Kaya, adadan bir dönüşünde rüzgarın oyunuyla kendisini Karaburun'da buldu. Zorlu bir mücadelinin ardından kıyıya çıkan Kaya, bu kez Yunan Casusu şüphesiyle gözaltına alındı. Yine anlatılanlara göre burada da sağlam bir "sopa" yiyen Kaya, gerçeğin ortaya çıkmasıyla yeni özgürlüğüne kavuştu. 

İlgi odağı oldu
Dalyan'a dönen Nezir Kaya bu kez hiçbir inşaat ve mimari bilgisi olmamasına karşın, köyün ortasına bir kule yapmaya başladı. Fuardaki Paraşüt Kulesi'ni gören Kaya, köyün içinde 10 metre yüksekliğinde ilk kuleyi inşaa etti, kısa süre sonra da bunu beğenmeyerek yıktı. Kısa süre sonra ikincisini yaptı ve yine yıktı. Neden kule yaptığı neden yıktığı hiçbir zaman bilinmedi. Ancak üçüncü kule hepsinden daha yüksek olmaya başladı. Yalnızca geceleri çalışarak 30 metre yüksekliğinde 4 metre genişliğinde dev bir kule inşaa etti. Şakül (Yapının dikliğini ölçmek için kullanılan alet), terazi gibi hiçbir malzeme kullanmayan Nezir Kaya'nun kulesi o dönem turistlerin de ilgisini çekti. Hatta kiralamak isteyenler bile oldu. 
Kuleye çıkıp uzun uzun sevdiği kadının olduğu Sakız Adası'nı seyreden Nezir Kaya, kendisine armağan edilen bisikletiyle evine gittiği sırada geçirdiği kaza sonrası yaşama gözlerini yumdu. İnşaa ettiği kulenin sırrı hiç çözülemedi. 

​

Nezir'in anısına Çeşme belediyesi tarafından, her sene Aşk festivali düzenleniyor.

​

​

kaynak:ŞAFAK İNCE